Bijscholing

Bijscholing 2023

Onderwerpen

Een korte visie op de stand van zaken in 2023. Je vindt het in deze download.

Een van de ontwikkelingen in Europa is de uitvoering van het eerste Europese onderzoek naar eenzaamheid en de instelling van een website:

Typerend is de uitspraak van Von der Leijen:

Je ziet dat het oplossen van eenzaamheid weer wordt gezien als iets dat ‘we’ doen voor ‘ze’. Een sociologisch perspectief, dat geen rekening houdt met de gevolgen voor het brein en (dus) voor het gedrag en de mogelijkheden van de persoon.

Afscheid van invloedrijke mensen in de wereld van eenzaamheid

Begin van dit jaar stopte professor Theo van Tilburg met zijn werk aan de VU in Amsterdam.

In zijn afscheidsrede, die je hier kunt vinden, bespreekt hij de wildgroei van opvattingen over wat eenzaamheid is. Zo noemt hij onder meer culturele eenzaamheid, politieke eenzaamheid en collectieve eenzaamheid. Hij pleit voor de enge opvatting van eenzaamheid, die een individuele beleving van een negatieve situatie is. Duidelijk zegt hij: “Als het eenzaamheidsprobleem gemakkelijk was op te lossen, dan was dat al gebeurd”. Hij benadrukt dat eenzaamheid weliswaar een individueel en een sociaal probleem is, maar dat het individu vaak niet in staat is te doen wat nodig is, terwijl het niet zonder meer de omgeving is die de oplossing gaat brengen. Hij pleit dan ook voor het in onderlinge samenhang onderzoeken van interventies die zowel het individu als de omgeving meenemen. Niet eenvoudig.

De aandacht voor de omgeving zie je ook terug in de afscheidsrede van Anja Machielse, die letterlijk de nadruk legt op de omgeving van mensen. Bijzonder is dat zij de aanpak van de overheid beschrijft in termen van individuele aanpak, terwijl ik de hand van sociologen en dus van de nadruk op groepsaanpak vooral zie: “In het overheidsbeleid worden eenzaamheid en sociaal isolement vooral geframed in individuele termen, terwijl er nauwelijks aandacht is voor het sociale systeem waarin mensen functioneren. Hierdoor zoeken we oplossingen voor individuele problemen en doen we niets om de omstandigheden van mensen die eenzaam zijn te verbeteren.” 

Een korte samenvatting van wat er de afgelopen tijd is gebeurd op het gebied van onderzoek kun je hier downloaden en hier lezen:

Eenzaamheid in 2023 – een selectie uit onderzoek

In 2023 is volgens semantic scholar 3500 studie naar eenzaamheid uitgevoerd.

Vanuit de wetenschap van de Psychologie waren dat er 1980. 

Vanuit de medische wetenschap 929 

Vanuit sociologie 45

Vanuit filosofie 28

Vanuit onderwijs 251, maar… de meesten daarvan gingen over ouderen…

Zoek je op educatie, eenzaamheid en kinderen, dan kom je op 11000 resultaten. Geen wonder dat er steeds meer meta onderzoek komt. Het is niet meer te overzien!

Alleen, bij meta onderzoek stuiten de meeste onderzoekers op dit feit: er wordt geen onderscheid gemaakt tussen sociaal geïsoleerd zijn en eenzaamheid. Dat maakt dat het vrijwel niet vergelijkbaar is. 

Ik heb een aantal onderzoeken voor jullie op een rij gezet en de resultaten deel ik.

Internationaal:

Kinderen en levenslange gevolgen van scheiding

China is door de enorme hoeveelheid mensen en dus de enorme hoeveelheid onderzoekers ongeveer de nummer 1 als het gaat om onderzoek naar eenzaamheid waarbij onderzoek naar de kinderen die zijn achtergelaten op het platteland een enorme bron van kennis vormen. Trieste kennis,k dat wel. Want hoewel gedacht werd dat de achtergebleven familie de scheiding van de ouders wel zou opvangen, blijkt steeds meer dat kinderen die zijn achtergelaten heel lang last blijven houden van die scheiding. Dat uit zich vooral in sociaal minder vaardig zijn, zich eenzaam voelen, leerproblemen en lichamelijke klachten. (Heel veel onderzoek!)

Covid

Nummer 2 is uiteraard de gevolgen van COVID, die wereldwijd zijn onderzocht. Er zijn veel ‘opvallende’ dingen gevonden. Dat eenzaamheid afnam in de eerste maanden nadat mensen werden opgehokt was een verbijsterende bevinding voor veel mensen. Het werd uitgelegd als het gevolg van het feite dat we nu allemaal in hetzelfde schuitje zaten… Wel bleek vrijwel overal dat na afloop van de pandemie eenzaamheid was toegenomen. Er is heel veel onderzocht met haast en weinig goed vergelijkbare data. Voor een deel blijft het dus wel gokken naar de echte effecten van Covid op eenzaamheid. Bij een aantal meta onderzoeken zie je terug dat de data vrijwel niet vergelijkbaar zijn. TJa… Langzamerhand zie je wel dat verbondenheid als basisbehoefte steeds meer wordt erkend. Waarmee eenzaamheid als signaal dat aan die behoefte niet wordt voldaan een goede meetlat is. Dat is dus iets anders dan het objectief meetbare sociaal isolement. En ook dat wordt steeds meer gezien. 

Su, Y., Rao, W., Li, M., Caron, G., D’Arcy, C., & Meng, X. (2023). Prevalence of loneliness and social isolation among older adults during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. International Psychogeriatrics, 35(5), 229-241.

Interventies

Nummer 3. De aanpak van eenzaamheid internationaal

Deens onderzoek naar de effectiviteit van interventies wees uit dat psychologische interventies, sociale steun en sociaal-emotionele vaardigheidstraining goed werkten. Chinees onderzoek gaf aan dat interventies met gecombineerde aanpak (waar kennen we dat van?) het meest succes hadden. Een onderzoek uit Australië naar het effect van digitale interventies ontdekte dat er meer negatieve effecten waren dan positieve… Een meer bewustzijn van de eigen eenzaamheid zonder die te kunnen oplossen was vaak het gevolg.

Barbosa Neves, B., Waycott, J., & Maddox, A. (2023). When technologies are not enough: The challenges of digital interventions to address loneliness in later life. Sociological Research Online, 28(1), 150-170.

Europa

Dat Frankwatching erover schrijft zegt heel wat. Dat is een website die zich bezig houdt met trends…

 

 

Bijdragen van deelnemers

Hier vind je de padlet met bijdragen van deelnemers. Je kunt elkaar zo makkelijker bereiken en je weet wat iedereen zo’n beetje doet. Wil jij alsnog je informatie erop hebben? Stuur het op aan academie@faktor5.nl en het wordt toegevoegd.

 

Opdracht scrum

We zijn met een grote groep, dat betekent dat we in korte tijd veel kunnen bereiken. Een mini scrum opdracht voor twee groepen. Wat is scrum ook alweer? Er is een scrumleader, die verdeelt het werk. Teams of enkele leden gaan aan de slag en rapporteren na enige tijd terug aan de groep. Dan volgt op basis daarvan een vervolg. Tot het doel is bereikt. Jullie doel is: een overzicht presenteren van je bevindingen aan de hele groep. Gebruik drie keer tien minuten.

SCRUM!

1. Zoek op de site van Europa op of en zo ja welke Europese interventies evidence based zijn en presenteer dit aan de groep specialisten. Te veel werk? Pak er per land een paar en onderzoek!

2. Zoek op Movisie naar aanbod voor particulieren voor de aanpak van eenzaamheid in Nederland en presenteer dit aan de groep specialisten: welke zijn goed beschreven en welke zijn goed onderbouwd en welke zijn bewezen effectief. Maak een mooi plaatje in bv Canva.

 

Dankzij de vraag van Vanessa Steenbergen was er een derde scrum opdracht: een gemeente heeft €60.000 te besteden aan de aanpak van eenzaamheid, Dat geld moet dit jaar nog worden uitgegeven. Maak een plan voor deze gemeente van 200000 inwoners.

De uitwerking van de plannen vind je binnenkort op de laatste pagina van deze online cursus.

 

Creatief leven

Korte samenvatting onderbouwing door Aglaia Zedlitz

**Aard van het probleem:**

– Eenzaamheid wordt omschreven als het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan bepaalde relaties.

– De cursus “Creatief Leven” richt zich op het aanpakken van chronische eenzaamheid door individuele behoeften in kaart te brengen en deelnemers te helpen verbintenissen aan te gaan.

**Gevolgen van het probleem:**

– Eenzaamheid heeft aanzienlijke gevolgen, zowel sociaal, psychologisch als biologisch, en deze versterken elkaar.

– Sociale gevolgen omvatten verminderde levenskwaliteit, minder sociale contacten en verminderde participatie.

– Psychologische gevolgen omvatten depressie, angst, suïcidale gedachten, ongezonde leefstijl en frequenter bezoek aan gezondheidszorg.

– Biologische gevolgen omvatten een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, dementie en zelfs vroegtijdig overlijden.

**Oorzaken:**

– De oorzaken van eenzaamheid kunnen worden onderverdeeld in individuele oorzaken, veranderingen in het sociale netwerk en maatschappelijke oorzaken.

– Individuele oorzaken omvatten persoonlijke vaardigheden, gezondheidsproblemen en psychische problemen.

– Veranderingen in het sociale netwerk omvatten gebeurtenissen zoals echtscheiding, ontslag, pensionering en overlijden van dierbaren.

– Maatschappelijke oorzaken omvatten negatieve beeldvorming over bepaalde groepen en externe factoren zoals de coronacrisis.

**Aan te pakken factoren:**

– Het is van belang om zowel op oorzakelijke factoren als op in standhoudende en verergerende factoren in te grijpen om de vicieuze cirkel van eenzaamheid te doorbreken.

– De interventie “Creatief Leven” pakt factoren aan zoals lichamelijke stressreacties, negatieve interpretaties van sociale stimuli, gebrek aan zelfredzaamheid, gebrek aan sociale vaardigheden, terugtrekgedrag en het tekort aan betekenisvolle sociale contacten.

– Deze interventie is gebaseerd op 

  1. contraconditionering, 
  2. cognitieve gedragstherapie, 
  3. sociale leertheorie en 
  4. positieve psychologie.

De interventie heeft tot doel positieve sociale interacties te bevorderen, lichamelijke en psychologische gevolgen van eenzaamheid te verminderen, en zelfredzaamheid en welbevinden te vergroten door middel van cognitieve, gedrags- en sociale benaderingen.

Of je het nu wetenschappelijk verantwoord vind of niet, er is een patroontheorie, die bedacht is door Jeannette Rijks en die van eenzaamheid een voorspelbaar fenomeen maakt. Bovendien geeft het een richting aan de aanpak van eenzaamheid. Die onderbouwing hoort, of het nu wel of niet als officieel onderdeel wordt beschreven, bij de aanpak Creatief Leven.

Patroontheorie

De patroontheorie (Rijks, 2001) zegt dat het leven bestaat uit betekenis geven aan patronen. Iets is alleen kenbaar voor ons dank zij het feit dat het zich aan ons voordoet in patronen. Als wij de patronen niet kunnen duiden zijn we in de war. Patronen geven ons houvast. Alleen het feit dat je erop kunt rekenen dat de dingen altijd hetzelfde zijn maakt dat we kunnen leven. Wij kunnen leven dankzij het feit dat wij overal patronen in herkennen. Het is de basis van ons bestaan. Vaste patronen om ons heen geven ons zekerheid. Vaste gedragspatronen geven houvast. Een verstoring van bekende patronen zal onzekerheid geven. Stress.

Van de wieg tot het graf bestaat ons leven uit ervaren, betekenis geven, herkennen van patronen van groeiende complexiteit. Baby’s kunnen patronen herkennen, ze hoeven daar niets voor te leren. Het is ‘ingebakken’. (Van Geert, 1992) Oudere mensen zijn in staat ingewikkelder patronen te herkennen dan mensen met minder ervaring (Zeigler & Leibowitz, 1957). Welkom terug, wijsheid en respect voor ouderen!

Wij geven ons leven vorm in patronen. We doen de dingen steeds op dezelfde manier. Zo leren we. Zo doen we. Zo leven we. Hoe strakker de patronen in ons leven, des te meer zekerheid en betrouwbaarheid we ervaren. We worden geboren met de aanleg om patronen te herkennen en er betekenis aan te geven en hier gebruik van te maken. We worden geboren met eigen patronen, waar we een leven lang op voortborduren. De manier waarop we als oude vrouw zullen lopen, onze seksuele voorkeur, hoe groot we zullen worden, het is allemaal onderdeel van een patroon. 

De theorie zegt dat vroegste patronen de sterkste zijn, want wat we jong leren leren we het best. De eerste patronen die ons zekerheid gaven zullen we niet gauw loslaten. Oude patronen vervangen door nieuwe zal moeite kosten. Voortborduren op bestaande patronen daarentegen zal minder moeite kosten, omdat de basis van betrouwbaarheid al is gelegd. 

Intelligentie is in deze theorie: het herkennen en gebruiken van patronen. Een blik op gebruikelijke intelligentietests leert dat dit is wat deze tests meten. 

Creativiteit is het ontwerpen van patronen. Uit creativiteitsonderzoek is bekend dat er een ‘drempel’ is, een zekere mate van intelligentie is een noodzakelijke voorwaarde voor creativiteit. (Crockenbrug, 1972). 

Relaties doen zich ook voor in vaste patronen. Een verstoring leidt tot een gevoel van eenzaamheid en tot de neiging de situatie te herstellen.

 

Meer onderbouwing dan in de onderbouwing staat… In de oorspronkelijke onderbouwing was dit de kern:

De onderbouwing van het “Programma Creatief Leven” richt zich op het begrijpen en aanpakken van eenzaamheid als een probleem dat ernstige gezondheidseffecten kan hebben. Hier zijn enkele belangrijke punten uit de onderbouwing van deze programma’s:

1. Eenzaamheid als normaal fenomeen: Eenzaamheid wordt gezien als een normaal onderdeel van het leven dat mensen van tijd tot tijd ervaren. Het fungeert als een alarmsignaal dat aangeeft dat er ruimte is voor verbetering in de sociale verbindingen.

2. Chronische eenzaamheid en gezondheidseffecten: Het benadrukt dat chronische eenzaamheid ernstige gezondheidseffecten kan hebben, vergelijkbaar met de effecten van roken en drinken samen. Dit feit rechtvaardigt het aanpakken van eenzaamheid als een volksgezondheidsprobleem.

3. Hersenveranderingen: Het programma erkent dat chronische eenzaamheid leidt tot veranderingen in de hersenen, wat leidt tot verminderd sociaal functioneren en cognitieve problemen. Deze hersenveranderingen moeten worden aangepakt voordat het eigenlijke werk aan het verminderen van eenzaamheid kan beginnen.

4. Doel van het programma: Het doel van het programma is om deelnemers te helpen een leven te realiseren waarin eenzaamheid als een normaal alarmsignaal fungeert, dat ze leren hanteren en oplossen.

5. Patroontheorie: Het programma benadrukt dat menselijk gedrag en functioneren begrepen kunnen worden in termen van patronen. Verstoringen in deze patronen kunnen leiden tot eenzaamheid. Het oplossen van eenzaamheid houdt in dat gezonde, veilige patronen van verbondenheid worden gevormd.

6. Groep, gestructureerde aanpak en deskundige begeleiding: Het programma benadrukt het belang van groepsondersteuning, een strakke structuur en deskundige begeleiding als noodzakelijke elementen voor succes.

7. Leermethoden: Het programma maakt gebruik van verschillende leermethoden, waaronder zelfkennisontwikkeling, het ontwikkelen van creatieve vaardigheden, het verbeteren van communicatiepatronen, en het leren omgaan met anderen.

8. Cognitieve vaardigheden en zelfzorg: Het programma richt zich ook op het ontwikkelen van cognitieve vaardigheden en zelfzorg, omdat deze cruciaal zijn bij het aanpakken van eenzaamheid.

9. Het belang van positiviteit: Het programma promoot een positieve benadering en beperkt de nadruk op problemen, omdat het brein van mensen met chronische eenzaamheid vaak al te veel gericht is op negativiteit.

 

Why

Los van de vraag waarom je iets aan eenzaamheid zou willen doen, is de vraag: waarom deze aanpak? Waarom een cursus en waarom deze combinatie van methoden en technieken, die samen een methodiek vormen?

Eenzaamheid aanpakken is altijd tweeledig:

  • het brein dat onder invloed van eenzaamheid op een specifieke manier functioneert zodanig benaderen dat het beter gaat functioneren.
  • relatievaardigheden leren, en dat begint met zelfkennis en zelfwaardering

Een cursus is de vorm waarin je dat het best kunt aanbieden doordat je structuur, begeleiding en noodzakelijke onderdelen kunt samenvoegen. Het feit dat mensen die zich eenzaam voelen baat hebben bij het oefenen in om gaan met anderen in een groep is een extra bonus.

What

Om de twee onderdelen die hierboven zijn genoemd zo goed mogelijk uit te voeren zijn allerlei technieken nodig waarmee het brein geprikkeld kan worden en lesmateriaal om de onderdelen van relatievaardigheden te leren.

How

De cursus steunt op twee pijlers: de inhoud en de cursusleider. Beide zijn van groot gewicht. Want hoewel je een online cursus kunt doen, is het succes van Creatief Leven echt voor een groot deel afhankelijk van de inzet van de cursusleider.

Deze benadering van het begrijpen en aanpakken van eenzaamheid is gebaseerd op verschillende psychologische theorieën en benadrukt de noodzaak van een multidisciplinaire aanpak om eenzaamheid effectief te verminderen. In vergelijking met de wetenschappers die het belang van menselijke verbondenheid benadrukken, legt dit programma meer nadruk op het praktische en cognitieve aspect van het omgaan met eenzaamheid en het ontwikkelen van vaardigheden om verbindingen met anderen aan te gaan. Het richt zich op het leren van deelnemers om positieve veranderingen in hun leven te bewerkstelligen en eenzaamheid te verminderen.

Je ziet: eclectisch, en gericht op de praktijk. Dat zal zo blijven.

Sandra van Dijk zal hier informatie over geven. De samenvatting volgt. Sandra heeft de vragen geïnventariseerd en zal met een voorstel komen. Je krijgt da binnenkort.

De groep is heilig geen mensen later toelaten, geen pottenkijkers

Waarden zijn de basis, start ermee en blijf ermee werken

Positiviteit maakt of breekt het

Werkvormen moeten een doel hebben

Werkvormen moeten op het juiste moment in de cursus worden aangeboden

Meten moet!

Je kunt het!

Geschiedenis

In 2021 spraken Julie Koch en Marijke Coert, die zich al jaren inzetten voor het uitvoeren van Creatief Leven in Heemstede mij aan: is het een idee om een eenvoudiger cursus te maken voor mensen die minder taalvaardig zijn? Ook in IJsselstein was dar al eerder om gevraagd, maar tot nu toe redden zij zich met taalmaatjes. Een gebrek aan tijd en het voorzien van een berg werk maakte dat dat wat mij betreft even op de berg ‘nog te doen’ terecht kwam, maar in overleg gingen Julie een Marijke er mee aan de slag.

Samen maakten we een sterk verkorte tekstversie, en Marijke maakt in Canva een serie plaatjes, zodat hun boek er mooi uit ging zien. Met die versie gingen ze testen en dat beviel goed. Dat was voor mij aanleiding om nog een keer rigoureus door de tekst te gaan, waardoor er nog meer sneuvelde. Was er toen maat Chatgpt geweest! Om het geheel een professionele uitstraling te geven gaf ik De Lange Tafel opdracht tot het maken van een omslag ontwerp en tekeningen voor de inhoud. Het is prachtig geworden! Conform de kennis uit onderwijstheorie werd het niet een veelheid van plaatjes, maar een aantal herkenbare symbool-achtige figuurtjes. Je ziet er hier een paar:

Vervolg

In 2022 werden we gevraagd om op een MBO school in Zwolle de cursus te geven, maar dan wel met eenvoudige tekst… Dat was de aanleiding voor Babette Pas en Annet Gijsman om met de voorlopige versie van Creatief Leven Compact aan de slag te gaan. Na afloop kwamen ze met een waslijst aan verbeteringen, die ik de afgelopen tijd bijna allemaal heb doorgevoerd. Het boek ligt in de voorlopige versie klaar. Voorlopig, want de vormgeving was nog heel simpel.

Nu, in oktober 2023 heb ik het materiaal opgestuurd aan de ontwerpster van het binnenwerk. Het wachten is nu op het opleveren van het eindresultaat, waarna het werkboek laar zal zijn om te gebruiken. Afhankelijk van het resultaat en de bijbehorende prijs zullen we besluiten het boek in kleur of in zwart-wit aan te bieden. In elk geval zal het boek niet in de winkel te koop zijn, maar uitsluitend voor gebruik bij de cursus.

Wordt vervolgd!

 

Nieuwe websites!

Een nieuwe website die de netwerksite vervangt en tevens het grote uithangbord voor jou wordt! Je ziet, dit is nog in voorbereiding, maar de start staat!

Over deze website en de voorwaarden waaronder mensen hierop vermeld worden, krijg je binnenkort meer nieuws. De mooie foto die we gemaakt hebben tijdens de bijscholing zou ik graag gebruiken voor deze site, maar dat is aan jou. Wil jij toestemming geven? Doe dat dan met dit formulier.

De nieuwe website voor Faktor5 is ook in de maak, een verbeterde versie van de oude website. Er moet nog wel wat aan gebeuren. Deze website is geheel gericht op professionele bezoekers, dus niet meer op particulieren. Dat laten we graag aan jullie over.

Dit is de tijdelijke plaats van de nieuwe website van Faktor5, om je een indruk te geven. (deze site staat nu al online)

 

Onderzoek naar effectiviteit van Creatief Leven stand van zaken

Helaas heeft het onderzoek een enorme achterstand opgelopen door ziekte van de onderzoekers en door een hele lijst aan hindernissen die de onderzoekers moesten doorlopen op de universiteit en het ministerie. Het laatste bericht was dat het bijna, bijna is goedgekeurd… Zodra we meer weten hoor je het.

 

Bijlagen

Na afloop van deze bijscholing vind je eventuele extra bijlagen hier.

Bijscholing deel 1: tekst eenzaamheid nu

Bijscholing deel 2: eenzaamheid in 2023

Bijscholing deel 3: eenzaamheid en trauma

SCRUM

Binnenkort hoop ik hier de uitkosten van jullie scrums te hebben. Mis je nog iets anders, laat het weten!

Van STELLA ontvingen we de uitvoering van de scrum-opdracht Europa.

De essentie van ontwikkelingsgericht coachen ligt in het bevorderen van persoonlijke groei en ontwikkeling bij mensen. Het richt zich op het ondersteunen van cliënten bij het identificeren en bereiken van hun doelen, het ontdekken van hun potentieel en het overwinnen van obstakels. Deze benadering gaat verder dan alleen maar prestatieverbetering zoals je dat in bedrijven vaak ziet. Het concentreert zich op het vergroten van zelfbewustzijn, zelfvertrouwen en zelfsturing. De coach of cursusleider fungeert als een facilitator die luistert, vraagt, reflecteert en feedback geeft, met als doel de cliënt in staat te stellen zelfbewustzijn te vergroten, nieuwe inzichten te verwerven en duurzame gedragsverandering te bewerkstelligen. Het draait om het aangaan van een relatie tussen jou en je cliënt, waarbij de cliënt centraal staat en actief betrokken is bij zijn of haar eigen groeiproces.

Ontwikkelingsgericht coachen omvat ook het stimuleren van zelfreflectie en het bevorderen van een groeigerichte mindset bij de cliënt. Het gaat juist niet uit van het oplossen van problemen, maar om het verkennen van nieuwe mogelijkheden en het omarmen van verandering. Het is gebaseerd op het idee dat mensen voortdurend evolueren en dat hun ontwikkeling en groei kunnen worden gestimuleerd door bewustwording, leren en actie. In ons geval wordt dat vaak belemmerd doordat mensen die zich eenzaam voelen niet erg openstaan voor vernieuwing dankzij het feit dat hun brein zich daartegen verzet.

Daarom fungeer jij als een gids die de cliënt helpt zijn of haar eigen weg te vinden en te ontdekken, terwijl je de verantwoordelijkheid voor het leerproces bij de cliënt zelf legt. Samengevat is ontwikkelingsgericht coachen gericht op het empoweren van individuen om hun potentieel te realiseren, hun doelen te bereiken en zichzelf te ontwikkelen.

Dat is allemaal mooi gezegd en zeker waar, maar hoe doe je dat dan? In onze methodiek zit een ingebed stappenplan, dat ervoor zorgt dat je de client via een set technieken om het brein te activeren leidt naar activiteiten die gericht zijn op zelfkennis en ontwikkeling in de door de cliënt gewenste richting. Je hebt dat geleerd. Wil je dat allemaal nog eens goed nagaan, lees dan het handboek er nog eens op na. Je zult zien dat daar de lijn duidelijk uit naar voren komt.

Bij ontwikkelingsgericht werken hoort een werkhouding die gericht is op positiviteit en op groei. Je verwachting als cursusbegeleider is dat mensen erop vooruit zullen gaan. Dat straal je uit door je houding en door wat je zegt en door hoe het zegt. Alles is gericht op positiviteit, dus ook je intonatie, de woorden die je gebruikt, de complimenten die je geeft enzovoort.

Het is soms verleidelijk mee te gaan in een probleem oriëntatie, bijvoorbeeld:

Jij: ‘Fijn dat je er bent. Vertel, wat zou voor jou de beste uitkomst zijn van het gesprek dat wij nu hebben?’

Cliënt: ‘Nou, dat ik me niet meer eenzaam zou voelen’

Het is dan een valkuil om door te praten over die eenzaamheid. Dat helpt niet! De beste weg daaruit is door te gaan op wat de cliënt wil, dus jouw volgende vraag zou kunnen zijn:

Jij: ‘Wat goed dat je heel precies weet wat je wilt. Hoe zou jouw leven er uit zien als je dat doel had bereikt?’

Natuurlijk heb je geen garantie dat op die vraag een concreet antwoord komt, maar door op deze manier door te vragen blijf je weg bij het probleem en zoek je naar waar de ander aan denkt als ie denkt aan een leven zonder eenzaamheid. Daar kun je vervolgens verder op doorgaan totdat je echt kunt werken aan stappen om dat doel te bereiken.

Verschil met oplossingsgericht werken

Oplossingsgericht werken veronderstelt een probleem,. Nou willen we niet ontkennen dat het probleem er is, maar focus op het probleem betekent extra belasting van het brein en dat willen we voorkomen. Bij oplossingsgericht werken is het essentieel dat het probleem helder is. Daarbij willen coaches vaak ook de context weten waarin het probleem zich voordoet. Dat alles maakt dat de client zich eerst moet richten op het probleem. Wij vinden dat niet helpend.

Alles samengevat is ontwikkelingsgericht werken een manier van werken die het niet alleen niet nodig maakt te praten over een probleem, maar juist door dat te vermijden sneller naar een positieve toekomst kan komen, door alleen te bespreken wat de cliënt zou willen bereiken. Dat zorgt ervoor dat het brein niet extra wordt belast met denken over het probleem.

Het voeren van ontwikkelingsgerichte gesprekken komt je niet aanwaaien. Daarom besteden we er in de opleiding veel tijd aan. Het vaagt oefening en gesprekken kun je het beste oefenen met collega’s. het is echt en slim idee om een intervisie groep te vormen en samen te blijven oefenen.

 

Wie zoekt op Google met de vraag: Wat kost een dag bijscholing in Nederland, krijgt als antwoord ongeveer; €550,-. Kijk je even verder dan zie je dat het nogal uiteenloopt. Voor onze opleidingen kun je uitgaan van een gemiddeld bedrag van €330,- per live dag. Voor een unieke opleiding die ook nog eens opleidt tot het bieden van een wetenschappelijkere methodiek is dat bedrag per dag erg laag.

De prijs van de bijscholing wilden we altijd graag laag houden en daar zijn we in geslaagd.

Binnenkort komt er een andere regeling, waarbij je niet meer betaalt voor de bijscholing, maar voor een compleet pakket aan service. Daarover krijg je in een nieuwbrief bericht, zodra de nieuwe websites live zijn.

Het hangt erg af van voor wie je de cursus wilt aanbieden, hoe je opstartproces begint. Wil je in het sociaal domein actief zijn, dan begint het vaak met contact leggen met mensen uit het werkveld. Relaties opbouwen en vragen naar wat hun wensen zijn op het gebied van het aanpakken van eenzaamheid, daar begint het mee.

Wil je voor particulieren werken, dan begint het aan jouw kant met het bepalen van je doelgroep. Voor wie wil je werken?

Het promoten van een cursus, of dat nu in het sociaal domein is op voor particulieren, vereist een doordachte en consistente benadering, en het kan tijd kosten voordat je een sterke deelnemersbasis hebt opgebouwd. Blijf geduldig en flexibel en pas je strategie aan naarmate je meer inzicht krijgt in wat werkt voor jouw specifieke doelgroep.

Er zijn verder heel wat algemene aanwijzingen die je verder kunnen helpen, zoals deze:

Netwerken: Maak contact met professionals in het sociale domein, maar bijvoorbeeld ook met mensen uit verenigingen , bv. ANBO of KBO en andere relevante belanghebbenden, zoals scholen. Zij kunnen je helpen om de cursus te promoten en deelnemers aan te trekken.

Promotie. Maak gebruik van het gratis materiaal van Faktor5. Je vindt het voorlopig nog op de netwerksite.

Gratis introductie- of proefsessies: Organiseer gratis introductiesessies of workshops om potentiële deelnemers een voorproefje te geven van wat de cursus te bieden heeft. Dit kan hen overtuigen om zich in te schrijven.

Samenwerkingen: Werk samen met andere organisaties, zoals lokale gemeenschapscentra, welzijnsorganisaties, scholen of bedrijven, om je cursus te promoten. Ze kunnen je helpen om toegang te krijgen tot hun netwerken en doelgroepen.

Promotie-evenementen: Organiseer evenementen, zoals informatiebijeenkomsten of workshops, waar geïnteresseerden meer te weten kunnen komen over de cursus. Dit biedt ook de mogelijkheid om vragen te beantwoorden en deelnemers te werven.

Online adverteren: Gebruik gerichte online advertenties op platforms zoals Facebook, Google Ads of LinkedIn om je doelgroep te bereiken.

Meten en aanpassen: Volg de effectiviteit van je marketing- en promotie-inspanningen door bijvoorbeeld het aantal inschrijvingen te volgen. Pas je strategie aan op basis van wat wel en niet werkt.

Klantenservice en nazorg: Zorg voor goede klantenservice en nazorg voor deelnemers. Dit kan helpen om positieve mond-tot-mondreclame te genereren en deelnemers aan te moedigen om anderen aan te bevelen.

Maar hoe je het ook aanpakt, altijd is het goed om te benadrukken dat je werkt met een erkende methodiek. Dat doet deuren open!

In het webinar van november 2023 gaf ik aandacht aan de drie psychologische basisbehoeften, zoals die door Dici en Ryan werden geformuleerd. Hier een uitleg:

Natuurlijke menselijke neigingen naar groei en ontwikkeling leiden tot onze aangeboren drang om boeiende activiteiten te ondernemen en verbinding te zoeken met de wereld om ons heen. Volgens de zelfdeterminatietheorie zijn er drie universele psychologische basisbehoeften die hieraan ten grondslag liggen: de natuurlijke behoefte aan verbondenheid, competentie en autonomie. Deze worden ook wel de vitamines voor groei genoemd.

Net zoals fysieke behoeften zoals eten en slapen essentieel zijn voor ons overleven, zijn deze psychologische basisbehoeften cruciaal voor ons persoonlijk en sociaal functioneren.

Verbondenheid:
Verbondenheid draait om het ervaren van een ‘wij-gevoel’, erbij horen, welkom zijn, deelnemen en het opbouwen van warme, vertrouwensvolle relaties in een positief en veilig klimaat. Het omvat zorgen voor anderen en zelf geliefd worden, nauw verbonden met het begrip hechting. Het versterken van het gevoel van verbondenheid houdt in dat je beschikbaar bent en zorgzaam, respectvol en waarderend omgaat met kinderen, jongeren en volwassenen.

Competentie:
Competentie draait om vertrouwen in eigen kunnen, het gevoel bekwaam te zijn om uitdagingen aan te gaan, doelen te bereiken en taken succesvol af te ronden. Het gaat om het gevoel van vooruitgang en verbetering in wat je doet, en het ontvangen van waardering van anderen. Het ondersteunen van het gevoel van competentie omvat het uitstralen van vertrouwen, helderheid bieden, afstemmen op het ontwikkelingsniveau en het aanbieden van gepaste hulp, structuur en uitdagingen. Het draait om het vinden van een evenwicht tussen overbelasting en onderschatting. De veronderstelling dat mensen ‘alles in zich hebben’ en dat je alleen maar hoeft te prikkelen om dat eruit te krijgen is een misvatting. Soms moeten mensen iets leren. Bij eenzaamheid is dat duidelijk: vaak ontbreekt de competentie om vriendschappen aan te gaan en te onderhouden.

Autonomie:
Autonomie gaat over een gevoel van psychologische vrijheid, jezelf kunnen zijn, keuzes mogen maken en ruimte krijgen voor initiatief. Het gaat erom gehoord te worden, het gevoel te hebben dat je mening ertoe doet en dat je een zekere mate van invloed en controle kunt uitoefenen. Autonomie mag niet worden verward met onafhankelijkheid. Het betekent zelf beslissingen mogen nemen, zelf mogen kiezen en zelf verantwoordelijkheid mogen dragen voor hun initiatieven en activiteiten. Hoe meer je mensen dingen uit handen neemt, des te minder autonoom zij zijn. Goed voorbeeld van hoe dat mis kan gaan is de uitvaartbranche. Het blijkt dat mensen die alles uit handen geven bij een begrafenis minder goed het verdriet verwerken dan degenen die zelf actief zijn. Zelf iets kunnen bijdragen is belangrijk. Zo gezien is het slim om allerlei activiteiten vanuit het welzijnswerk onder de loep te nemen. De vraag of het bijdraagt aan autonomie of niet zou altijd een rol moeten spelen.

Presentatie introductie eenzaamheid

Op verzoek is hier de powerpoint presentatie in PDF. De kwaliteit van deze foto’s is goed voor online gebruik.

 

Onderzoek naar effectiviteit van Creatief Leven

Zoals je in de mail hebt kunnen lezen, vind je hier de informatie van de Universiteit Leiden.

Deze mail ontving ik van Sandra van Dijk:

Beste specialist eenzaamheid,

Deze brief gaat over een vooronderzoek dat we willen uitvoeren. Dat vooronderzoek is de eerste voorbereidende stap voor een grotere studie waarin we een effectmeting willen uitvoeren. We willen je graag vragen of je ervoor voelt om mee te doen met het vooronderzoek. Het vooronderzoek bestaat uit:

(a) een eenmalige vragenlijst voor cursisten die de cursus recent hebben afgerond

(b) een eenmalig interview met een aantal cursisten en specialisten eenzaamheid (vanaf 2024, dus in het nieuwe jaar).

Hieronder vertellen we eerst beknopt wat het vooronderzoek inhoudt en wat we van je willen vragen. Daarna geven we wat meer achtergrondinformatie over de instrumenten en de ethische procedure. Ook beschrijven we hoe we de feedback hebben verwerkt die we op 27 oktober tijdens de bijscholing hebben gekregen. Tenslotte sturen we als bijlagen een voorbeeldmail voor de cursisten en ter informatie de vragenlijst. Het onderzoek is goedgekeurd door de ethische commissie van de Universiteit Leiden. Als je vragen hebt, aarzel dan niet om contact op te nemen met Jeanette, Aglaia of Sandra.

Doel van het vooronderzoek

Het vooronderzoek is een verkennend onderzoek om ervaringen van cursisten en cursusbegeleiders beter te begrijpen en om de opzet voor de hoofdstudie te verfijnen. Het is dus een voorbereidend onderzoek. De vragenlijsten en interviews helpen ons om te zien welke concepten samenhangen met eenzaamheid en vitaliteit. Daarnaast verkennen we op welke manieren de cursus mogelijk effectief is, dus wat precies als waardevol wordt ervaren en waarom.

Voor wie?

Cursisten die na de zomer zijn gestart en de cursus recent hebben afgerond of binnenkort afronden, willen we uitnodigen voor het invullen van een vragenlijst. Een deel van hen wordt, als ze dat willen, ook uitgenodigd voor een aanvullend interview. Daarnaast interviewen we graag een aantal specialisten eenzaamheid.

Wat vragen we van jou voor het vooronderzoek onder cursisten?

Als je de cursus recent hebt afgerond (< 2 maanden geleden), willen we je vragen of je je cursisten een email wilt sturen. Wij mogen zelf niet rechtstreeks contact opnemen met cursisten zonder dat zij zelf daarmee hebben ingestemd. Daarom vragen we dat aan de cursusbegeleiders. We hebben om het gemakkelijk te maken een voorbeeldmailtje opgesteld dat je kunt gebruiken, maar het staat je natuurlijk vrij om dat anders te doen. Cursisten die mee willen doen, kunnen dat aan je laten weten of rechtstreeks contact opnemen met het onderzoeksteam.

Als je de cursus aan het geven bent en nog niet hebt afgerond, kun je (ook) tijdens de afsluitende bijeenkomst aan cursisten persoonlijk vragen of zij willen meedoen. Als ze tijdens de laatste sessie aangeven mee te willen doen, kun je ook de contactgegevens rechtstreeks aan ons doorgeven.

Wat gebeurt er daarna?

Daarna wordt alles gedaan door het onderzoeksteam. We vragen je dus alleen om contact te leggen met je cursisten, verder hoef je zelf niets te ondernemen. Wij sturen een bericht met een informatiebrief en een beveiligde link met een online vragenlijst naar cursisten die mee willen doen (zie ook de bijlage en aanvullende informatie). Cursisten bevestigen dan eerst dat ze inderdaad mee willen doen (informed consent) waarna ze de vragen voor zich krijgen. We bieden cursisten ook de mogelijkheid om een papieren versie van de vragenlijst in te vullen. Als ze aangeven dit te willen, sturen we deze per post met een vooraf gefrankeerde envelop. Het invullen van de vragenlijst zal naar verwachting ongeveer 30-40 minuten in beslag nemen.

Na het invullen van de vragenlijst stellen we nog twee vragen. Ten eerste of mensen wel of geen toestemming geven om contact op te nemen voor een verwijzing naar hun huisarts als ze zeer laag scoren op mentaal welbevinden (zie aanvullende informatie). Ten tweede vragen we of we hen eventueel mogen benaderen voor een interview. We leggen uit dat we niet iedereen die mee wilt doen zullen uitnodigen voor een interview.

Interviews met specialisten eenzaamheid

Behalve dat we graag met een aantal cursisten willen spreken, willen we ook graag leren van een aantal specialisten die de cursus aanbieden, dus van jou of andere specialisten eenzaamheid. Een interview duurt ongeveer 45 tot 60 minuten. Als je benaderd wilt worden voor een interview, stuur ons dan een berichtje. We kunnen overigens hoogst waarschijnlijk niet iedereen interviewen omdat we maar met een klein onderzoeksteam werken. De vorm van het interview is afhankelijk van wensen en mogelijkheden online of face-to-face.

Samenvattend We willen je dus twee vragen stellen: (1) Wil je meedoen aan het vooronderzoek door je cursisten te vragen (persoonlijk of per mail) of zij deel willen nemen en zo ja, hun gegevens eventueel aan ons doorgeven als ze ons niet rechtstreeks mailen? (2) Voel je ervoor om eventueel uitgenodigd te worden voor een interview over je ervaringen met de cursus en jouw ervaringen met eenzaamheid die je bij je deelnemers ziet?

We zijn vanzelfsprekend heel blij als je mee wilt doen. Maar net zoals voor je cursisten, geldt vanzelfsprekend ook voor jou: Medewerking is geheel vrijwillig en je hoeft ook geen reden te geven waarom je niet mee zou willen doen. Aarzel vooral niet om contact op te nemen als je nog vragen of zorgen hebt.

Met vriendelijke groet,

Sandra van Dijk & Aglaia Zedlitz Gezondheid-, Medische en Neuropsychologie Universiteit Leiden

Emailadres Sandra van Dijk: sdijk@fsw.leidenuniv.nl

Emailadres met betrekking tot dit onderzoek: creatiefleven@fsw.leidenuniv.nl

Uitgebreidere informatie over het onderzoek

Feedback tijdens de bijscholingsdag op 27 oktober

We zijn heel dankbaar voor alle suggesties en de openheid tijdens de bijeenkomst. Naar aanleiding van de feedback, hebben we een aantal aanpassingen gedaan in het oorspronkelijke plan.

Dit omvat onder andere:

• Suggesties voor aanvullingen op de vragenlijst: We hebben nu ook vragen opgenomen over ‘lichamelijke gezondheid’ en ‘zelf-effectiviteit’, dus vertrouwen in eigen kunnen.

• Toonzetting vragenlijst: Gevalideerde vragenlijsten zijn regelmatig wat negatief geformuleerd en dat past minder goed bij de positieve insteek van de cursus.

Dit is lastig te ondervangen, omdat we wel zoveel mogelijk gebruik willen maken van betrouwbare instrumenten. We hebben de vragen over mentaal welzijn vervangen door andere vragen die minder ‘zwaar’ zijn. Ook hebben we een aantal meer positief geformuleerde vragen toegevoegd over energie en stemming.

• Contact opnemen met mensen die erg laag scoren op mentaal welbevinden om hen te adviseren contact op te nemen met hun huisarts: We vragen toestemming van deelnemers of we dit eventueel mogen doen. Zo ondervangen we hopelijk de zorgen over het respecteren van autonomie van deelnemers en voldoen we wel aan onze zorgplicht die we hebben vanuit ethische overwegingen bij het doen van onderzoek.

Vragenlijst

In deze bijlage sturen we ter informatie de vragenlijst. Hieronder staat een overzicht van wat we precies meten en welke instrumenten we gebruiken op volgorde zoals ze in de vragenlijst staan:

• Sociaal-demografische kenmerken, namelijk leeftijd, geslacht, mate van genoten educatie, huwelijkse staat en afkomst. Dit laatste vragen we omdat uit onderzoek vaak blijkt dat mensen met een migratieachtergrond relatief vaak gevoelens van eenzaamheid ervaren.

• Lichamelijke gezondheid: Een vraag naar algehele gezondheid met een vertaalde vraag uit de Short Form-36 kwaliteit van leven vragenlijst (SF-36) en de aanwezigheid van een of meerdere chronische aandoeningen en ervaren beperkingen met twee vragen uit de Daley vragenlijst.

• Vitaliteit (energie en opgewektheid) gemeten met 2 vragen (eigen vragen, niet een bestaande vragenlijst).

• Mentaal welzijn/psychologische distress. De 14 vragen van de Nederlandse vertaling van de Hospital and Anxiety and Depression Scale (HADS).

• Zelfvertrouwen: De 10 vragen van de Nederlandse vertaling van de Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES).

• Zelf-effectiviteit: De 10 vragen van de Dutch General Self-Efficacy Scale.

• Eenzaamheid: De 6 vragen van de verkorte lijst van Gierveld-de Jong om sociale en emotionele eenzaamheid te meten (deelnemers hebben de langere versie eerder ingevuld)

• Sociaal isolement: Een dimensie met in totaal 8 vragen van de vertaalde Young Schema Questionnaire om emotionele overtuigingen te meten.

• Open en gesloten vragen over de cursus Creatief leven om te evalueren in hoeverre deelnemers (specifieke elementen van) de cursus als helpend hebben ervaren (eigen vragen, niet een bestaande vragenlijst).

Interview

De thema’s met deelnemers en specialisten eenzaamheid staan niet vast en we laten veel ruimte voor eigen inbreng van de geïnterviewden, maar gaan onder andere over: • Ervaring van eenzaamheid • Oorzaken • Coping mechanismen • Ervaren stigma/schaamte • De cursus Creatief leven

Aanvullende informatie procedure

Als deelnemers hebben aangegeven hebben dat ze interesse hebben, sturen de onderzoekers een email aan de geïnteresseerde deelnemers met:

• een link naar de vragenlijst die is opgesteld in het programma Qualtrics. De link naar Qualtrics start met een toestemmingsformulier (informed consent) waar deelnemers kunnen bevestigen dat ze inderdaad mee willen doen. Aan het einde van de vragenlijst stellen we nog twee vragen voor toestemming (zie brief hiervoor) en bedanken we deelnemers voor hun medewerking.

• het aanbod om desgewenst een papieren versie te ontvangen van de vragenlijst met een vooraf gefrankeerde envelop (zodat ze zelf geen kosten hoeven maken).

• een informatiebrief met onder andere informatie over het onderzoek en uitleg over hoe we omgaan met vertrouwelijke gegevens. Verwerken gegevens We volgen een zorgvuldig (en verplicht) protocol om de privacy van alle deelnemers te waarborgen. Dat betekent onder meer dat we ervoor zorgen dat gegevens anoniem worden opgeslagen en dat resultaten niet herleidbaar zijn tot een individuele deelnemer. Dit protocol is ook van toepassing als je zelf geïnterviewd wordt over je ervaringen als specialist eenzaamheid. We gebruiken voor de vragenlijsten software van SPSS voor descriptieve analyses, crosstabs en correlaties. Voor de interviews maken we gebruik van coderingen in het programma N-Vivo.

Voorbeeldbrief voor jou

Om je cursisten om toestemming te vragen hebben de onderzoekers een voorbeeldbrief gemaakt, die je kunt gebruiken als je dat wilt. Je vindt hem hier.